Denetimli Serbestlik nedir? Hükümlünün cezasının bir kısmını ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra cezasının kalan kısmını infaz kurumunda değil de toplumla iç içe bir şekilde sosyal hayata karışarak geçirmesini sağlayan bir kurumdur. Bu uygulama ile kanun koyucu hükümlülerin tekrar topluma kazandırılmasını, ıslah edilmesini, adaptasyon süreçlerinin daha sağlıklı ve ivedilikle gerçekleşmesi amaçlanmaktadır.
Bu kurum hükümlünün koşullu salıverilme süresinden 1 veya 2 yıl önce ceza infaz kurumundan dışarı çıkmasını sağlamaktadır. Hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için öncelikle koşullu salıverilmesinin hesaplanması gerekir. Yapılacak bu hesaplamada suçun işleniş tarihi ve suçun niteliği önemlidir. Zira farklı suç tarihlerinde farklı suç tiplerinde hesaplamada farklılıklar olmaktadır. Bahsi geçen hesaplama aşağıda yer verilen KHK ve 5275 sayılı kanuna binaen yapılır.
İçindekiler
Denetimli Serbestlik Süresi Hesaplama
15/8/2016 tarihli ve 671 sayılı KHK ile 01.07.2016 tarihinden önce işlenen belirli suçlarda denetimli serbestliğin süresi; 1 yıldan 2 yıla çıkarılmış olup, bu 2 yıl denetim süresi olarak uygulanmaktadır. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirinin İnfazı Hakkında ki Kanun gereğince 01.07.2016 tarihinden sonra işlenen her suçta ve bu tarihten önce işlenen belirli suçlarda denetimli serbestlik süresi 1 yıldır.
Konunun daha iyi anlaşılması adına örnek vermek gerekirse; 01.10.2016 tarihinde suç işleyip de 6 yıl hapis cezası alan bir kişi 3 yıl cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverilebilecektir. (suçta ½ oranında koşullu salıverilme oranı öngören suçlarda) Bu suçta denetimli serbestliğin uygulanmasını isteyen 1 yıl da denetimli serbestlikten faydalanacak ve hükümlü 3yıl yerine 2 yıl ceza evinde kaldıktan sonra dışarı çıkabilecektir.
Denetimli Serbestlik Şartları
Denetimli serbestlik her hükümlünün yaralanabileceği veya başvurabileceği bir kurum değildir. Yasada belirtilen birtakım şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar ‘’5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı hakkında Kanun’un 105/A maddesi’’ düzenlenmektedir. İlgili kanun maddesine göre;
- Açık ceza infaz kurumunda cezanın son 6 ayını kesintisiz olarak geçirilmelidir (01.2016 tarihinde yürürlüğe giren geçici 4. Madde gereğince 31.12.2020 tarihine kadar bu şart uygulanmayacaktır. Sadece açık ceza infaz kurumuna geçiş için bulunması gereken şartların sağlanması kafi olacaktır.)
- Hükümlü şahsın iyi halli olması (madde 105/A-1/b gereğince) gerekir.
- Hükümlünün Denetimli Serbestliğin uygulanması ile ilgili talebini bu doğrultuda hazırlayacağı bir dilekçeyle İnfaz Hakimliği’ne başvuruda bulunması gerekir. (Zira bu yasa kendiliğinden uygulanma kabiliyeti olmadığı için ancak taleple harekete geçilebilen bir sistemden oluşmaktadır.)
- Denetimli serbestliği kabul edilip ceza infaz kurumundan çıktıktan sonra 3 gün içinde denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmesi
- Müracaattan sonra müdürlüğünün belirlediği yükümlülüklere uyması gerekmektedir.
Denetimli Serbestlik Uygulanabilecek Hükümlüler Kimlerdir? Yükümlülükleri Nelerdir?
Denetimli serbestlik ile ilgili bilinmesi gereken en önemli konulardan biri de denetimli serbestliğin yalnızca mahkeme tarafından verilen doğrudan hapis cezaları için uygulanabilen bir kurum olmasıdır. Bir diğer deyişle Adli Para Cezası hapis cezasına çevrildiği hallerde bu uygulama yapılamamaktadır. Bu sebeple denetimli serbestliğe sadece doğrudan hapis cezasına mahkum olan hükümlülere uygulanabilmektedir.
Hükümlü hakkında denetimli serbestliğin uygulanması tedbirine karar verildikten sonra (İnfaz Hakimliği tarafından) denetimli serbestlik müdürlüğünce hükümlü hakkında birtakım yükümlülüklere hükmedilir. Bu yükümlülükler şunlardan ibarettir;
- a) Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
- b) Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
- c) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
- d) Belirlenen programlara katılması,
Müdürlükçe hükümlünün bunlardan bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına karar verilir.
Denetimli Serbestlik Hükümlerine Uymama ve Sonuçları
Denetimli Serbestlik, tıpkı diğer ceza hukuku kurumları gibi titizlikle uygulanan ve uyulmaması halinde birtakım yaptırımları barındıran bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kurum adı üstünde denetime tabi tutulan bir serbestlik hali olduğu için hükümlü, yasada belirtilen şekilde hareket etmek mecburiyetindedir. Aşağıdaki durumların varlığı halinde kişinin yükümlülüklerini ihlal ettiği kabul edilir. (Madde 105/A-6/a)
- Hükümlünün ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne 3 gün içinde müracaat etmemesi,
- Hakkında belirlenen yükümlülüklere, müdürlüğün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına ve bu kapsamda görevlendirilen görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
- Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi,
halinde, müdürlüğün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmesine, infaz hakimi tarafından karar verilir.
